Zelfbeeld en zelfvertrouwen vormen samen je gevoel voor eigenwaarde. Het zegt iets over de manier waarop je naar jezelf kijkt en heeft effect op alle levensterreinen: hoe je omgaat met vragen, uitdagingen, twijfels, enzovoorts. Je zelfbeeld vormt het uitgangspunt, de basis van waaruit je denkt en handelt, gebaseerd op alle ervaringen in jouw leven. Het hangt nauw samen met wat je hebt meegemaakt, wat de ander over jou zegt en hoe op jouw persoon en gedrag wordt gereageerd.
Realistisch zelfbeeld
Het is dan ook de kunst om realistisch naar jezelf te leren kijken. Dat wil zeggen, dat de manier waarop je naar jezelf kijkt, overeenkomt met het beeld dat een ander van je heeft. Jezelf overschatten is niet goed, omdat je dan de lat voortdurend te hoog legt en teleurgesteld raakt in jezelf. Jezelf onderschatten maakt dat je minder uit jezelf haalt dan erin zit. Je hebt een realistisch zelfbeeld als je jezelf op waarde kan schatten, als je je bewust bent van de dingen die je goed en minder goed kunt. Als je kunt beoordelen of je succes aan je eigen inspanningen te danken hebt en of de prestatie voldoening geeft en alle inspanning waard was.
Confronterend spiegelbeeld
Onderzoek van de Amerikaanse psychologe Carol Dweck naar de kracht va je mindset heeft veel nieuwe inzichten op het gebied van faalangst en motivatie opgeleverd:
Een realistisch zelfbeeld maakt bijvoorbeeld dat je evenwichtig in het leven staat, niet bang bent voor kritiek en openstaat voor een ander zonder dat je jezelf wegcijfert. Om een realistisch zelfbeeld op te bouwen, heb je anderen nodig. Je omgeving zorgt voor de noodzakelijke ‘spiegels’ die je vanuit verschillende invalshoeken met jezelf confronteren.
Daarom is ‘leren reflecteren’ een noodzakelijk onderdeel van iedere opleiding!
Evenwichtig zelfbeeld
Vanuit een gewenst zelfbeeld kun je sturing geven aan jezelf, je gedrag, je persoonsvorming. Je hebt doelen, je stelt jezelf vragen, je neemt initiatief, je maakt je eigen afwegingen en keuzes, je doet dingen die betekenisvol voor je zijn, je zoekt de samenwerking, je houdt rekening met anderen, je staat open voor kritiek, je bent gedreven, je zet door, je overwint tegenslagen, je houdt vast aan je principes, je staat voor kwaliteit van je werk, je voelt je verantwoordelijk. Kortom, je kunt het leven aan.